دستورالعمل‌های اخلاقی آیت الله العظمی‌بهجت (ره)

دستور العمل هفتم
آقایانی که طالب مواعظ هستند، از ایشان سؤال می‌شود: آیا به مواعظی که تا [به] حال شنیده‌اید، عمل کرده‌اید، یا نه؟ آیا می‌دانید که: «هر که عمل کرد به معلومات خودش، خداوند مجهولات او را معلوم می‌فرماید؟» آیا اگر عمل به معلومات ـ اختیاراً ـ ننماید، شایسته است توقّع زیادتی معلومات؟ آیا باید دعوت به حق، از طریق لسان باشد؟ آیا نفرموده: «با اعمال خودتان، دعوت به حق بنمایید». آیا طریق تعلیم را باید یاد بدهیم، یا آنکه یاد بگیریم؟ آیا جواب این سؤال‌ها از قرآن کریم: «والّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا؛ هر آینه، آنان را که در [راه] ما جهاد کردند، به راه‌هایمان هدایت کنیم» و از کلام معصوم: «من عمل بما علم، ورّثه الله علم ما لم یعلم؛ هر کس به آنچه می‌داند عمل کند، خداوند علم آنچه را نمی‌داند به او می‌آموزد». [روشن نمی‌شود؟] خداوند توفیق مرحمت فرماید که آنچه را که می‌دانیم، زیر پا نگذاریم و در آنچه نمی‌دانیم، توقف و احتیاط نماییم تا معلوم شود. نباشیم از آنها که گفته‌اند:
پی مصلحت مجلس آراستند
نشستند و گفتند و برخاستند!
و ما توفیقی إلّا بالله، علیه توکّلت و إلیه انیب.
والسّلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
الاقل محمد تقی البهجه ـ مشهد مقدّس ربیع الاوّل ۱۴۱۷ ه‍ . ق. (۱۳۷۵ ه‍ . ش)

دستورالعمل هشتم
من کلام علی(ع): «إعلم أنّ کلّ شئٍ من عملک تبعٌ لصلاتک: بدان که هر چیزی از عمل تو، تابع نماز توست»؛ علیکم بالمحافظه علی الصّلوات الخمس فی اوائل أوقاتها و بالإقبال بالکلّ إلیه تعالی فیها، لاتفوتکم السّعاده إن شاءالله تعالی؛ بر شما باد به محافظت بر نمازهای پنج‌گانه در اوّلین وقت‌های آنها؛ و بر شما باد به روی نمودن و توجّه با تمام وجود به سوی خدای تعالی؛ [در این صورت] سعادت را از دست نخواهید داد. إن شاءالله تعالی.
وفّقنا الله و إیّاکم لمراضیه و جنّبنا سخطه بمحمّدٍ و آله الطّاهرین، صلوات الله علیهم أجمعین.

دستورالعمل نهم
جماعتی هستند که وعظ، خطابه و سخنرانی را که مقدّمه عملیات مناسبه می‌باشند، با آنها معامله ذی‌المقدّمه می‌کنند، کأنّه دستور این است که «بگویند و بشنوند، برای اینکه بگویند و بشنوند!» و این اشتباه است. تعلیم و تعلّم، برای عمل مناسب است و استقلال ندارند. برای تفهیم این مطلب و ترغیب به آن فرموده‌اند: «کونوا دعاهً إلی الله بغیر ألسنتکم» با عمل بگویید و از عمل یاد بگیرید و عملاً شنوایی داشته باشید. بعضی می‌خواهند معلّم را تعلیم نمایند، حتّی کیفیت تعلیم را از متعلّمین یاد بگیرند. بعضی «التماس دعا» دارند، می‌گوییم «برای چه؟» درد را بیان می‌کنند، دوا را معرفی می‌کنیم، به جای تشکّر و به کار انداختن، باز می‌گویند: «دعا کنید!» دور است آنچه می‌گوییم و آنچه می‌خواهند؛ شرطیّت دعا را با نفسیّت آن مخلوط می‌کنند. ما از عهده تکلیف، خارج نمی‌شویم، بلکه باید از عمل، نتیجه بگیریم و محال است عمل، بی‌نتیجه باشد و نتیجه، از غیر عمل، حاصل شود؛ این طور نباشد:
پی مصلحت، مجلس آراستند
نشستند و گفتند و برخاستند!
خدا کند قوّال نباشیم، فعّال باشیم؛ [مبادا] حرکت عملیه بدون علم بکنیم [و] توقّف با علم بکنیم. آنچه می‌دانیم بکنیم، در آنچه نمی‌دانیم توقّف و احتیاط کنیم تا بدانیم؛ قطعاً این راه پشیمانی ندارد. به همدیگر نگاه نکنیم، بلکه نگاه به «دفتر شرع» نماییم و عمل و ترک را مطابق با آن نماییم.
والسّلام علیکم و رحمه الله و برکاته.

ماهنامه موعود شماره ۱۰۶