موعود پایگاه اینترنتی موعود
اقدامات چند روز اخیر «محمد بن سلمان» ولیعهد جوان و بلندپرواز سعودی حاکی از آن است وی به پشتوانه کاخ سفید و دونالد ترامپ در داخل کشور به دنبال تحکیم قدرت و جایگاه خود برای دوره پس از ملک سلمان است؛ ریاض در حوزه سیاست خارجی نیز مقابله با نفوذ ایران را دنبال می‌کند.
رویکردهای اخیر دولت آمریکا به ویژه سخنان «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری این کشور نسبت به مسائل خاورمیانه به صورت مستقیم ایران را نشانه رفته‌اند.
موضوع تایید نکردن برجام، وضع تحریم های جدید و همسویی قانونگذاران آمریکا با ترامپ همگی حکایت از راهبردی کلان در کاخ سفید دارد که دشمنی با ایران را شدیدتر از گذشته دنبال می‌کند.
ایالات متحده در چارچوب اعلامی مقابله با نفوذ منطقه ای و برنامه های موشکی ایران تاکتیک هایی را همچون تصویب قانون «کاتسا» علیه ایران، تمدید وضعیت فوق العاده علیه ایران، تحریم سپاه پاسداران و تشدید فشارها بر حزب الله لبنان را در پیش گرفته است.
**پشت گرمی ریاض به ترامپ
کاخ سفید برای پیگیری رویکرد خصمانه خود علیه ایران، برخی کشورهای منطقه از جمله دولت عربستان سعودی را به یاری طلبیده است و با دیکته سیاست هایی خاص تلاش دارد ایران را در موقعیتی منفعلانه محبوس کند.
بر اساس برخی تحلیل ها دولت سعودی با توجه به هراس از قدرت یابی ایران ماموریت یافته است با ایجاد بحران ساختگی در منطقه(از جمله لبنان)، بخشی از پازل بازی سیاسی آمریکا در خاورمیانه را به اجرا در آورد. ریاض تلاش دارد با بهره گیری از رسانه های وابسته فضای ضد ایران را تشدید کند.
تارنمای شبکه خبری «بلومبرگ» بحران های یک هفته اخیر را که ریاض یک طرف ماجرا بوده است، تلاش برای نقش آفرینی بیشتر سعودی ها ارزیابی کرده است.
گزارش بلومبرگ تسویه حساب در خاندان پادشاهی عربستان و دخالت های ریاض در خاورمیانه را در جهت ایجاد موازنه قدرت در داخل و خارج این کشور دانست و نوشت: در حالی که «داعش» مسیر نابودی را طی می‌کند و جنگ در سوریه نیز در مراحل پایانی قرار دارد، امیدواری برای بازگشت صلح به خاورمیانه با ضربات ویرانگر ریاض روبرو شد.
در فاصله چند ساعت اتفاق های مهمی‌برای ریاض افتاد؛ یک موشک یمنی پایتخت سعودی را مورد هدف قرار داد و همان زمان ده ها تن از شاهزادگان، مقام های پرنفوذ و تجار ثروتمند این کشور از جمله میلیاردر معروف «الولید بن طلال» (که مخالفت آشکار خود را با سیاست های ترامپ اظهار کرده است) از سوی حکومت بازداشت شدند. همزمان «سعد حریری» نخست وزیر لبنان هم در ریاض با انتقاد از ایران استعفای خود را اعلام کرد.
وقایعی که رخ داده است بخش مهمی از نیات پادشاهی و ولیعهد جوان و جدید عربستان سعودی است. محمد بن سلمان تصمیم گرفته است تا موقعیت کنونی خود را در داخل و جایگاه ریاض در منطقه را دگرگون سازد.
رفتار ولیعهد عربستان برنامه بلندپروازانه ای تفسیر شده است که همزمان به دنبال حذف نفت از اقتصاد و اعمال سیاست خارجی متفاوتی است.
به نوشته بلومبرگ این وضعیت به عرصه رقابت سعودی ها با ایران برای تعیین میزان نفوذ در منطقه تبدیل شده است. ظرفیت هایی که در رقابت میان ایران و عربستان وجود دارد اکنون واقعی تر از گذشته شده است. حتی مقامات سعودی ایران را به علت حمله موشکی یمنی ها به فرودگاه بین المللی ریاض مورد انتقاد قرار داده‌اند. آن ها می‌گوید این امر را اقدامی جنگی می دانند.
روزنامه «نیویورک تایمز» هم در گزارشی واکنش عربستان به موشک یمن را برای منطقه خطرناک توصیف کرد و نوشت: این امر می تواند موجب منازعه میان دو رقیب منطقه ای شود.
این سخنان در زمینه سیاست خارجی از زبان وزیر امور خارجه عربستان بیان می‌شود حال آنکه ولیعهد این کشور در حال تحکیم قدرت خود در داخل کشور است.
گفته می‌شود بیش از ۵۰۰ نفر از نخبگان سعودی در میان بازداشت شدگان در ریاض قرار دارند؛ برخی از آن ها شاهزاده، وزیر و حتی افرادی ثروتمند هستند. برای برخی از آن ها اتهام مشخصی بیان نشده و تنها به عنوان افرادی فاسد معرفی شده‌اند.
بر اساس این تحلیل در عرصه خارجی، عربستان می خواهد عرصه رقابت با ایران را به لبنان هم بکشاند زیرا شکست ها در جبهه یمن، نابودی داعش در عراق و سوریه عرصه تقابل را برای ریاض تنگ کرده است.
اکنون با اقداماتی که واشنگتن علیه ایران و به ویژه حزب الله در پیش گرفته است این خط مشی رنگ و بوی دیگری دارد و به ریاض هم جسارت بیشتری را بخشیده است.
این اتفاقات با استعفای ناگهانی و ظاهرا تحمیلی سعد حریری نخست وزیر لبنان در ریاض همراه شده است. وی در اقدامی‌شگرف استعفا داد و جالب اینجاست که وی نوک پیکان حملات سیاسی خود را به سوی ایران و حزب الله نشانه می رود.
**دیدارهای پرشمار مقام های آمریکایی و سعودی
بسیاری از کارشناسان حوادث داخلی در عربستان را خط مشی ملک سلمان برای آماده سازی شرایط جهت جانشینی ولیعهد محمد بن سلمان می دانند.
اعتقاد بر این است که در عرصه بین المللی، سیاست های کاخ سفید به ویژه رویکردها و سخنان ترامپ می تواند باعث تند روی مقام های ریاض شد.
به نوشته نیویورک تایمز به علت حمایت آمریکا، تحولات در داخل عربستان با سرعتی بیش از حد تصور در حال انجام است.
به طور قطع این حجم اصلاحات داخلی در کنار ماجراجویی های خارجی نمی تواند بدون اجازه یا مشاوره مقام های آمریکایی صورت گرفته باشد.
بلومبرگ آورده است: ایالات متحده به شدت از ولیعهد جوان در مسیر اصلاحات و برنامه ریزی ها در سند تحول ۲۰۳۰ عربستان پشتیبانی کرده است زیرا اعتقاد دارد این امر موجب مشارکت بیشتر زنان و تضعیف افراط گرایی و اسلام رادیکالی در عربستان می‌شود.
از طرف دیگر در عرصه خارجی هم هنوز بلندپروازی های ریاض ادامه دارد و این کشور به حملات نظامی علیه یمن ادامه می دهد و تغییری را در تحریم های همه جانبه علیه قطر ایجاد نکرده است. البته ایالات متحده خواستار رفع فشارها علیه دوحه شده است زیرا کاخ سفید اعتقاد دارد این فشارها باعث شده است قطر که متحد دیگر ایالات متحده در خلیج فارس است روابط نزدیکی را با ایران که رقیب عربستان و آمریکا در منطقه است، برقرار کند.
نیویورک تایمز نیز در گزارش خود نمونه هایی از همکاری و حتی ارتباط نزدیک کاخ سفید و پادشاهی سعودی را بیان کرده است. ترامپ که اکنون در شرق آسیا به سر می‌برد از دستگیری ها در ریاض و اتخاذ سیاست های منطقه ای ابراز خوشحالی کرد و گفت «پادشاه و ولیعهد عربستان به خوبی می دانند چه کاری را انجام می دهند».
به نوشته این روزنامه ترامپ مقامات سعودی و متحدان آن را تحریک می‌کند تا در مقابل ایران استوارتر عمل کنند؛ آن ها بی پرواتر عمل می‌کنند زیرا آمریکا را حامی خود می دانند.
جالب اینجاست که «جارد کوشنر» داماد و مشاور ویژه ترامپ چند روز پیش از این تحولات برای سومین بار در سال جاری به ریاض سفر کرد. از طرف دیگر هفته گذشته «سامر السبهان» وزیر عربستان در امور خلیج فارس که سعد حریری پس از دیدار با وی استعفا داد اکنون به آمریکا رفته است.
السبهان چند رو قبل خبر از تحولاتی بزرگ در آینده داد و با اعلان جنگ به حزب الله لبنان عنوان داشت: لبنان از سوی حزب الله و ایران ربوده شده است.
«جوزف کچینچیان» تحلیلگر مرکز پژوهشی ملک فیصل در تحلیل خود از شرایط نوشته است: دستگیری تعداد زیادی از افراد سرشناس در ریاض در کنار تشدید منازعه با تهران دو برنامه بلندمدت ولیعهد جوان عربستان بوده است.
ایرنا
