آسیب شناسى کتب مهدویت

خبرنامه دین پژوهان

 
در تاریخ ۸۲/۷/۲۸ نشست علمى گروه تاریخ مدرسه امام خمینى در رابطه با آسیب شناسى کتب مهدویت با حضور مدیر محترم گروه و اساتید و طلاب محترم رشته تاریخ با سخنرانى استاد سلیمیان در سالن اجتماعات سطح سوم مدرسه برگزار شد.
ابتدا مدیر محترم گروه تاریخ، استاد صفرى پس از تقدیر و تشکر و معرفى استاد سلیمیان، مقدمه اى جهت تبیین موضوع بیان فرمودند.
ایشان فرمودند: شیعه داراى عقاید خاصى است و مى تواند آنها را با استناد به متون صحیح و معتبر و مستدل اثبات نماید، ولى همان عقاید محکم ممکن است گاهى مورد تحریف قرار گیرد. یکى از آن عقاید موضوع مهدویت است که البته مى توان آن را با استناد به آیات و روایات صحیح اثبت کرد، اما متأسفانه تحریف هایى در این باره صورت گرفته است و مورد سوء استفاده دیگران از جمله وهابیون و مستشرقین قرار گرفته است و همان موارد به عنوان عقیده شیعى مورد اشکال واقع شده است.
سپس استاد سلیمیان سخنان خود را با بیان مقدمه اى آغاز کرد: بحث مهدویت امروزه به دلائلى اهمیت فراوانى یافته است که به سه مورد اشاره مى کنیم:
۱. گسترش وسایل ارتباط جمعى سبب شده است تا کسانى که با عقاید شیعى مخالفند در سطح گسترده ترى عقاید آنها را به خصوص در مورد مهدویت مورد حمله قرار دهند.
۲. در سالهاى اخیر اقبال عمومى مردم به بحث مهدویت زیاد شده است که مى توان آن را در تاریخ شیعه بى نظیر دانست؛ زیرا براساس آمارى که گرفته شده، زائران مسجد مقدس جمکران با زائران حرم امام رضا(ع) برابرى مى کند.
۳. پدیده جهانى سازى، موضوع مهدویت را به عنوان چالش عمده خود تلقى کرده و با آن به مقابله پرداخته است.
سخنران جلسه آنگاه گزارشى از مؤسسه فرهنگى نور ارائه کرد و اظهار داشت: مؤسسه فرهنگى نور به منظور سامان دهى به مسائل مهدویت تأسیس شده است. در این مؤسسه تا کنون چند کار اساسى انجام شده: ۱. جمع آورى سؤالات گوناگون در رابطه با مهدویت از سراسر کشور، که حدود ۹۲۰۰ پرسش مربوط به مهدویت و بیشتر درباره مسائل جنبى درباره امام زمان(ع) بوده است؛ ۲. تمامى کتب مهدویت که در دسترس بود، مورد بررسى قرار گرفت و اشکالاتى که درباره مهدویت مطرح شده بود از آنها استخراج شد. در این باره حدود ۱۴۰۰ کتاب شیعى و ۴۰۰ کتاب اهل سنت مورد بررسى قرار گرفته است و سؤالات بر حسب موضوعات طبقه بندى شده است؛ ۳. گروه هاى سه گانه حدیث، تفسیر و کلام تشکیل شد تا هر گروه مسائل مربوط به خود را درباره مهدویت مورد مطالعه قرار دهد. در گروه حدیث احادیث مهدویت که حدود دو هزار تا دو هزار و پانصد روایت است، جمع آورى شده و مورد بررسى قرار گرفته است و در هفتصد محور پژوهشى مطالعاتى انجام شده است.
آنگاه استاد سلیمیان وارد بحث آسیب هاى کتب مهدویت شده و اظهار داشت: علما در مسائل اسلامى همانند فقه و اصول و… با نگاهى کاملاً دقیق و استدلالى وارد موضوع مى شوند و غیر متخصصان جرأت ورود به این مسائل را ندارند، ولى متأسفانه درباره موضوع مهدویت هر کس به خود اجازه مى دهد تا وارد این بحث شود. مثلاً بعضى به تصور اینکه اظهار ارادتى به امام زمان نشان دهند کتابى درباره آن حضرت مى نویسند، در حالى که فاقد توان علمى در این زمینه اند.
به طور کلى مهدویت از دو جهت مورد هجوم قرار مى گیرد. یکى از طرف دشمنان که در نفى اعتقاد مهدویت کتاب مى نویسند و دیگر از طرف دوستان نادان که با اضافه کردن مسائل تحریف شده به مسائل مسلم، سبب تضعیف این تفکر مى شوند. اگر این وضعیت ادامه یابد، سبب سرخوردگى اجتماعى خواهد شد؛ زیرا تقاضا و اقبال عمومى مردم به این مسئله زیاد است، ولى عرضه مطالب به صورت غیر صحیح انجام مى شود. با توجه به تبلیغات دشمن، این قضیه اهمیت بسیارى دارد.
در جلسه تل آویو مطرح شد که شیعه به دو جریان تعلق دارد؛ یکى خط سرخ حسینى و دیگرى خط سبز مهدى، که با مخدوش کردن آنها چیزى براى شیعه باقى نمى ماند.
کتابهاى فراوانى در ده ساله اخیر به بازار آمده که سبب انحرافاتى درباره مهدویت شده است. به عنوان نمونه، کتابهاى »گزارشات عجیب از محل زندگى فرزندان امام عصر« و »به کورى چشم دشمنان، ما امام زمان را دیدیم« و »چگونگى ملاقات با امام زمان در بیدارى و خواب« و »جزیره خضرا« و…
هر یک از این کتابها مطالبى را به خواننده القا مى کند که جاى تأمل فراوان دارد. نتیجه چنینم کتابهایى آن مى شود که افرادى در نامه اى به امام زمان تصور کنند که کار امام زمان پس از ظهور، ساختن مقبره براى حضرت فاطمه(س) است و یا دیگرى در نامه اش مى نویسد: مى گویند شما هر شب چهارشنبه در جمکران هستید؛ من به آنجا آمدم ولى شما را ندیدم؛ و مسائلى از این قبیل.
لازم است قبل از آنکه دیگران اصل اعتقاد به مهدویت را با روایات ضعیف خدشه دار کنند، خودمان فکرى به حال آنها بکنیم. به عنوان مثال چند مسئله که قابل تأمل است را بیان مى کنم: اینکه گفته مى شود گرگ و میش در زمان ظهور با هم مشکلى ندارند. این مطلب در هیچ حدیثى از معصوم وارد نشده است و فقط در تأویل الآیات در ذیل آیه »لیظهر على الدین کله« از ابن عباس این مطلب نقل شده است؛ سپس همین مطلب در بحارالانوار ذکر شده و از آنجا به سایر کتب راه یافته است.
مثال دیگر جزیره خضرا است که مشکل دارد؛ چون طبق گزارشى که از آن جزیره داده مى شود، طى مسافتى که در درون آن انجام شد بسیار طولانى است، که جزیره اى به آن شکل نمى تواند وجود خارجى داشته باشد. همچنین مى گویند عقرب بزرگى به‌اندازه خرگوش، مار بزرگى را نیش زد و مار پس ازمتلاشى شدن، ستون مهره اش نردبانى شد تا او از صخره ها بالا رود، که این موضوع بیشتر شبیه فیلم هاى تخیلى است. دیگر آنکه آنجا بسیار خوب آب و هوا است و از فضاى سرسبز و خرمى بهره مند است. خواننده این مسائل از خود مى پرسد این چه امامى است که فرزندانش در چنان جاى خوش آب و هوایى زندگى مى کنند، در حالى که دیگر مسلمانان در سختى هاى طاقت فرسا روزگار مى گذرانند.
مثال دیگر ازدواج آن حضرت است که بعضى مى گویند ازدواج کرده و فرزند هم دارد و چون مدت عمر آن حضرت زیار است، پس چندین زن گرفته است و اگر از هر زن چند فرزند داشته باشد، پس تعداد فرزندان بسیار زیا دخواهد بود و چون این فرزندان در میان مردم وجود ندارند، پس باید جزیره خضرایى باشد تا آن حضرت فرزندانش را در آنجا از بلاهاى مادى و معنوى محافظت نماید. به هر یک از این مسائل اشکالهاى قابل توجهى وارد است که براى درست کردن آنها باید دروغهاى دیگرى گفته شود.

پى نوشت:
× خبرنامه دین پژوهان، دوره ۳، شماره ۳، آذر ۱۳۸۲.

موعود شماره چهل و یک